‘Klachtenloket gebaseerd op gebakken lucht’

Opnieuw wordt over, maar niet met sekswerkers gepraat

Prostitutie in Nederland is als voetbal: iedereen heeft er een mening over en spuit die ongevraagd. Nu vinden allerlei figuren, niet gehinderd door kennis van zaken, weer dat de sekswerkers een eigen, apart klachtenloket moeten krijgen. Waar anders nota bene het adagium is: een loket voor alles.

Kamerverhuurder Frans Snel en prostituee Barbara van Brakel uit Alkmaar hebben schoon genoeg van al die bemoeials.

‘Verkenning naar een landelijk klachtenloket voor sekswerkers’, is de titel van een rapport over de mogelijkheid van een laagdrempelige klachtenvoorziening voor prostituees. Het is het zoveelste voorbeeld van ‘de beste stuurlui staan aan wal’. Opnieuw wordt over, maar niet met sekswerkers gepraat. Pijnlijk, maar minstens zo erg is dat uit het stuk de penetrante walm opstijgt van vissers op subsidie, zakkenvullers en gebakken lucht, vooral gebakken lucht.

We kennen in dit land diverse ombudsmannen. Bij de gemeente, bij de belastingdienst, de Nationale Ombudsman. Zit ons iets dwars wat betreft de overheid of de fiscus, dan wenden we ons tot deze instanties. Dat geldt voor iedereen, ongeacht sekse, leeftijd, ras of geloof. Vergissen we ons, als we zeggen dat dit (meer dan) genoeg klachtenloketten zijn?

Ja, we vergissen ons, als we ‘Verkenning etc.’ lezen. Dus is het hoogste tijd dit rapport eens tegen het licht te houden. En daarbij stuiten we op een aantal vreemde zaken.

1. de organisatie.

Het ministerie van veiligheid en justitie vraagt GGD GHOR Nederland (gemeentelijke of gemeenschappelijke gezondheidsdienst/geneeskundige hulpverleningsorganisatie in de regio) de verkenning uit te voeren. Waarom juist die gezondheidsreus? Citaat uit het rapport: ‘De GGD’en hebben ervaring met meldpunten (OGGZ, huiselijk geweld) en met moeilijk bereikbare doelgroepen (OGGZ, spreekuren zorg voor besneden vrouwen). Ook zijn een aantal GGD’en al actief in het benaderen van prostituees in het kader van infectie ziektenbestrijding.’

Blijkbaar is niet iedereen overtuigd. Citaat: ‘Gelet op de twijfels bij enkele Eerste-Kamerleden of de GGD een voldoende veilig vangnet is, heeft GGD GHOR Nederland besloten om de verkenning uit te laten voeren door een onafhankelijk bureau, Synergenta’.

Onafhankelijk? Achter Synergenta verschuilt zich Tosca Hummeling uit Geldrop, die op haar eigen site laat weten ‘van 2010 tot half 2012 was ik voor GGD Nederland projectleider van de aanpak van vrouwelijke genitale verminking. Van 2012 tot juli 2015 ben ik projectleider van een project rond de Steunpunten Huiselijk Geweld (SHG’s)’.

Trek uw eigen conclusie.

2. de wijze van totstandkoming.

Voor het verslag zijn gesprekken gevoerd met ‘sekswerkers en hun belangenbehartigers; professionals en beleidsmakers’.

Is dat wel zo?

Laten we de rijtjes eens afgaan. De auteur trapt zelf al op de rem en noemt de eerste groep ’vanuit de hoek van (belangenbehartigers van) sekswerkers’. Daarbij worden onder anderen genoemd ‘twee bij Geisha betrokken sekswerkers, Alkmaar/Utrecht’. Geisha bestaat niet meer, dus de twee anonieme types die zijn geïnterviewd kunnen geen actuele bijdrage hebben geleverd. Waarom zijn deze anoniem, trouwens? En wie treffen we daar aan? Een Belg die is beticht van fraude.

Van de tien zijn slechts twee sekswerkers.

Volgende rijtje: de professionals. Acht stuks uit gezondheidszorg, maatschappelijk werk. Derde rijtje: beleidsmakers. Acht mannen en vrouwen met allemaal prachtige mooie functienamen. Eentje willen we er uitlichten: Yolanda van Doeveren, programmamanager stedelijk programma prostitutie, gemeente Amsterdam. Dezelfde Yolanda van Doeveren die baas was bij de GGD Utrecht en als zodanig verantwoordelijk voor de intakegesprekken voor het Zandpad in Utrecht. Dat prostitutiegebied dat nu is gesloten en 300 vrouwen hun job heeft gekost. Omdat ondanks de intakegesprekken bleek dat er toch sprake was van mensenhandel, uitbuiting en gedwongen prostitutie. Want Van Doeveren cs nu juist moesten voorkomen.

En dan is er nog een categorie overige. Drie mensen, een baasje bij de GGD en de ander bij een veiligheidsregio.

De verhouding tussen prostituees, de mensen om wie het zou moeten gaan, en de stuurlui aan wal is zo scheef als wat. Er zijn minstens 6000 sekswerkers in ons land en twee mogen hun zegje doen.

Zoals altijd: er wordt over, maar niet met sekswerkers gepraat.

3. de cijfers.

Citaat: ‘Een mogelijk klachtenloket staat of valt met het aantal klachten. Dit is zowel belangrijk om de financiële investeringen te verantwoorden als om iets zinnigs te kunnen zeggen over de problemen waar sekswerkers mee kampen. (…) Mariska Majoor van het PIC en PROUD schat dat het aantal op enkele tientallen per maand kan uitkomen. Een van de geïnterviewden denkt dat het aantal klachten wel kan oplopen tot 1000 per jaar, mits er iets met de klachten wordt gedaan.’

Belangenbehartiger Majoor komt op tientallen klachten per jaar. Een anonymus, daar gaan we weer, bovendien onbekend uit welke groep die is, roept zelfs 1000 klachten per jaar. Nergens in het rapport staat ook maar enige onderbouwing van die getallen. Het zijn kale cijfers, zonder betekenis.

Dat wordt nog duidelijker, als we een opsomming zien van de aard van de (mogelijke) klachten: over de belastingdienst, politieoptreden, een advocatenkantoor dat een sekswerker als klant werkt, de buren die je met de nek aankijken, nog een keer over de belastingen zodat de pagina vol komt. Daar zijn toch klachteninstanties voor, ombudsmannen, tucht- en geschillencommissies? Moeten, gechargeerd, prostituees een eigen loket krijgen om hen weg te houden bij ‘gewone mensen’?

Een categorie klachten mag niet onbesproken blijven: ‘bij uitstappen’. Dus een sekswerker die het sekswerk laat voor wat het is. Maar dat gaat dan toch niet meer over sekswerkers en hun klachten, maar over oud-sekswerkers die studeren, secretaresse zijn geworden of leven van wat ze hebben verdiend. Daarvoor is dat loket toch niet bedoeld?

4. de centen.

Onder 3. gaat het over het aantal klachten, dat belangrijk is om ‘de financiële investeringen te verantwoorden’. Wellicht komen we hier tot de kern van de zaak.

Er wordt hier iets opgeblazen, veel groter gemaakt dan het in werkelijkheid is. Omdat enkele lieden denken hun zakken te kunnen vullen. Er wordt hier gevist in troebel water op vette subsidies.

In dat kader noemen we drie namen.

Van de geïnterviewde ‘belangenbehartiger’ Marjan Wijers, zelfstandig onderzoeker, trainer en consultant mensenrechten en mensenhandel, (voormalig) Vereniging Vrouw en Recht en betrokken bij coöperatie van sekswerkers Macha’s in Utrecht. Die Macha’s zijn, zacht gezegd, geen groot succes geworden. Het Zandpad is en blijft passé.

Die van de geïnterviewde Marianne Jonker, programmamedewerker Programma prostitutie, Soa Aids Nederland.

En tenslotte die van Majoor, met haar tientallen klachten per maand.

Waar denkt u dat het loket zou moeten komen, volgens het rapport. Nou, bijvoorbeeld bij de vereniging SWexpertise, platform verbetering positie sekswerkers, belangenvereniging PROUD of Soa Aids Nederland.

Jonker, Wijers en Majoor willen graag achter dit loket zitten. Want dan krijgen ze subsidie, geld in de knip.

NB: Wijers houdt er niet van als iemand kritiek op haar functioneren heeft. Hier de tekst van een mail die ze stuurde aan Barbara van Brakel, nadat die laatste het waagde vraagtekens bij Wijers’ opstelling te zetten: ‘Ik zou me wat gedeisd houden. Nog even en je hebt een proces wegens laster, smaadschrift en schending van auteursrecht aan je broek. Ik begin je leugens een beetje beu te worden.’

Kunnen we ergens een klacht indienen over gebakken lucht?

Frans Snel: “Er zijn nog veel meer vraagtekens te zetten bij dit rapport, maar ik laat het hierbij. Anders zien onze seksexperts zelf de bomen door het bos niet meer. Voor vragen en reacties ben ik altijd bereikbaar via [email protected] of mobiel .